Vroeger was het allemaal eenvoudiger. Je kocht een espressomachine en gebruikte de filtermandjes die standaard werden meegeleverd met de machine. Deze werkten prima en men stelde zich er verder geen vragen bij. Fast forward naar vandaag en het aanbod is een pak uitgebreider en complexer. Een snelle gids doorheen het landschap van de filtermandjes.

VST, IMS en Pulmann: drie grote spelers op vlak van competitiefiltermandjes

Zijn standaardmandjes van goed kwaliteit?

Niet altijd. Oorspronkelijk waren standaardfiltermandjes niet zo nauwkeurig en uniform afgewerkt. De gaatjes onderaan het filtermandje waren niet altijd even groot. Dit zorgt ervoor dat het water niet overal even snel stroomt. Dit veroorzaakt kanaalvorming, het fenomeen waar sommige delen van de koffie meer of minder water zien passeren dan de rest. Als je pech had waren sommige gaatjes zelfs helemaal niet geperforeerd. Bovendien liet ook de afwerking van de gaatjes soms te wensen over. Als de randjes van de gaatjes scherpe kantjes hebben kunnen er koffiedeeltjes vast komen te zitten en zo het gaatje blokkeren wat opnieuw voor kanaalvorming zorgt. Ten slotte hebben standaard filtermandjes ook vandaag nog altijd een ingebogen vorm. Deze vorm maakt het makkelijker om de koffiepuck uit te slaan maar zorgt voor een niet zo optimale waterstroom. Kortom; er was ruimte voor verbetering.

Wanneer de gaatjes niet mooi uitgesneden zijn kunnen er koffiedeeltjes blijven vastzitten.

 VST geeft het startschot

VST is bij barista's gekend als dé standaard op vlak van filtermandjes. Mid jaren 60 kwamen deze filtermandjes op de markt. Zij waren gekenmerkt door hun rechte vorm wat zorgde voor meer gaatjes aan de onderkant. Deze gaatjes waren trouwens veel beter afgewerkt. Alle 725 gaatjes zijn nauwkeurig tot op 0,03 mm. De combinatie van meer en beter afgewerkte gaatjes zorgt voor espresso met hogere TDS waarden (er zitten meer opgeloste stofjes in de espresso) voor een gegeven maalgraad, dosering en hoeveelheid espresso. Sommige merken zoals La Marzocco gebruiken nu standaard VST mandjes voor al hun espressomachines. Naast VST is er ook nog IMS en Pullman. Zij maken ook competitiefiltermandjes die heel nauwkeurig zijn afgewerkt. Op online fora of vindt je talrijke vergelijkende test en ongezouten meningen van allerlei (home)barista's. Het aantal gaatjes dat deze merken hanteren speelt daarin een grote rol. IMS gebruikte oorspronkelijk 663 gaatjes maar moest het in vergelijkende tests vaak afleggen tegen VST met 725 gaatjes. Wanneer IMS 715 gaatjes begon te gebruiken werden de resultaten van deze tests vaker gelijkaardig. Pullman komt met zijn 876 gaatjes bovendien vaak uit als winnaar met de hoogste TDS waarden. Het ziet er naar uit dat het aantal gaatjes onderaan een sleutelrol speelt in de kwaliteitsbeoordeling van filtermandjes. In principe kan je echter niets mis doen als je competitiefiltermandjes koopt, of ze nu van VST, IMS of Pullman zijn. Je zal altijd fijner kunnen malen en hogere extractiewaarden kunnen behalen dan met een standaard filtermandje.

De filtermandjes van Pulmann (links) buigen iets minder naar binnen aan de onderkant waardoor er meer oppervlakte overblijft voor meer gaatjes.

Hoe meer hoe liever

Hoe duidelijker het belang van filtermandjes wordt hoe meer fabrikanten zich storten op de jacht naar het ultieme filtermandje. Tegenwoordig zijn er filtermandjes die onderaan 1200 tot 2800 gaatjes bevatten. Weber en Wafo filtermandjes zijn momenteel de populairsten in dit segment van luxe filtermandjes. Maar maken deze speciale mandjes met heel veel gaatjes wel iets uit? Toch wel. Omdat de gaatjes bij dit soort filtermandjes helemaal tot aan de rand komen hebben ze een grotere oppervlakte waarlangs de espresso stroomt. Bovendien blijkt uit vergelijkende tests dat filtermandjes met een hoog aantal gaatjes binnen 18 seconden dezelfde TDS waarden behalen als hun traditionelere tegenhangers in 28 secnden. Handig in een drukke koffiebar waar die 10 extra seconden per espresso een groot verschil kunnen maken. 

Conclusie

Waneer je aan de slag gaat met jouw nieuwe espressomachine is het geen slecht idee om stil te staan bij de filtermandjes. Sommige merken zoals La Marzocco komen standaard met competitiemandjes van VST maar als dit voor jouw espressomachine niet het geval is zijn filtermandjes van IMS, VST of Pullman zeker een goede upgrade. Voor grotere koffiebars die dagelijks veel espressoshots zetten kan de upgrade naar speciale filtermandjes met heel veel gaatjes onderaan een interessante overweging zijn. Ze geven hoogwaardige espresso en een pak sneller dan traditionele mandjes. Tegen een hoog prijskaartje uiteraard.